آیا رزین های تعویض یونی آب را تصفیه می کنند؟

تصفیه آب به منظور آشامیدن تفاوت های زیادی با تصفیه آب برای مصارف صنعتی و یا کشاورزی دارد. اما بسیاری از مردم از این تفاوت ها آگاه نیستند. متاسفانه این ناآگاهی باعث می شود که در انتخاب روش و تکنولوژی مناسب دستگاه تصفیه آب منزل و محل کار خود دچار اشتباه شوند. در اینجا یکی از متداول ترین روشهای کاهش سختی آب برای مصارف صنعتی را توضیح می دهیم و شرح خواهیم داد که چرا استفاده از این روش برای تصفیه آب آشامیدنی نه تنها مفید نیست بلکه به شدت خطرناک است.
رزین های تعویض یونی ذرات جامدی هستند که می توانند یون های نامطلوب در محلول را با همان مقدار از یون مطلوب با بار الکتریکی مشابه جایگزین کنند.
اگر رزین در تماس با محلولی قرارگیرد، یون متحرک موجود در ساختمان رزین و یون موجود در محلول می توانند محل خود را تعویض کنند ولی با این شرط مهم که هم محلول و هم رزین همواره از نظر الکتریکی خنثی بمانند.
یکی از عمده ترین کاربردهای رزین های تعویض یونی، حذف یونهای کلسیم و منیزیم و در نتیجه کاهش سختی آب است که نهایتا منجر به جلوگیری از رسوب گذاری آب می شود.
در این روش یون سدیم که به صورت متحرک در بدنه رزین وجود دارد، جانشین یونهای مسبب سختی آب می شود. مواد مبادله کننده یون، مانند رزین های پلی استیرن را در دستگاه تبادل یون قرار داده و آب را از آن عبور می دهند. در نتیجه کاتیونهای کلسیم و منیزیم جانشین کاتیون سدیم می شوند. حذف کاتیون های کلسیم و منزیزیم موجود در آب به معنای حذف سختی آب است و باعث می شود که آب دیگر رسوب گذاری نکند. مبادله کننده‌های یون بعد از مدتی مصرف ، ظرفیت تبادل یون ها را از دست می دهند که اصطلاحا می گویند اشباع شده اند. در این حالت دانه های رزین به اندازه کافی سدیم ندارند که به آب بدهند و از آب کلسیم و منیزیم بگیرند. برای احیای مجدد رزین، محلول کلریدسدیم یا آب نمک را از دستگاه یون عبور می دهند تا یون سدیم جانشین کاتیونهای کلسیم و منیزیم موجود در بدنه رزین ها شود. به این ترتیب رزین ها آماده استفاده مجدد می شوند.
این روش بیشتر برای حذف سختی و سبک کردن آب مصرفی منازل و تصفیه خانه های اجتماعات کم جمعیت که آب زیر زمینی مصرف می کنند، بکار می رود. همانطور که قبلا در توضیح سختی (TH) و سنگینی (TDS) اشاره شد، سختی آب با TDS آب متفاوت است و نباید متصور شد که با این روش می توان کل جامدات و عناصر محلول در آب را حذف کرد. در واقع حذف سختی آب به معنی تصفیه آب نیست. این روش باعث می شود که آب رسوب گذاری نکند و این به معنای تصفیه کامل آب نیست. فقط کلسیم و منیزیم آب با سدیم جابجا شده اند. اما سایر ناخالصی های موجود در آب همچنان به قوت خود باقی هستند. در واقع نه تنها آب تصفیه نشده است بلکه چه بسا خطرناک تر و آلوده تر هم شده است!
نکته دیگر در خصوص عملکرد رزین های تبادل کننده سدیم این است که استفاده از این روش منجر به افزایش غلظت سدیم در آب خواهد شد. افزایش غلظت سدیم در آب علاوه بر تاثیر بر طعم آب، برای افرادی که تحت رژیم غذایی با نمک محدود می باشند، زیان آور است.
همچنین باید در نظر داشت که توانایی بدن در دفع سدیم از طریق کلیه ها محدود است. بنابراین مصرف زیاد و طولانی مدت سدیم، موجب تجمع میزان اضافی آن در بدن شده و در سنین بالاتر فرد دچار عارضه فشار خون خواهد شد.
امروزه متاسفانه دیده شده است که از رزین های تعویض یونی در دستگاههای تصفیه آب کلمنی و پارچی استفاده می کنند که زیانبار است زیرا چنانچه توضیح داده شد رزینهای تعویض یونی برای مصارف صنعتی مناسب هستند اما جهت تصفیه آب آشامیدنی می توانند خطرناک نیز باشند.